Sinds kort is er een nieuw scan-apparaat bij de afdeling Oogheelkunde van het Radboudumc, dat werkt op basis van ‘adaptieve optiek’-technologie. Met dit moderne apparaat kan het netvlies in groter detail in beeld worden gebracht. Zelfs individuele kegeltjes zijn hiermee zichtbaar! Door het inzetten van zulke gedetailleerde netvliesfoto’s bij patiënten met erfelijke netvliesaandoeningen kunnen we beter begrijpen hoe ziektes zich ontwikkelen. Ook biedt dit mogelijkheden om het effect van medicijnen te kunnen meten op zeer gedetailleerd niveau; goed nieuws voor Astherna!

De aanschaf van dit apparaat is mede mogelijk gemaakt door een crowdfundingsactie van een patiënt in samenwerking met de Nederlandse Oogonderzoek Stichting. Astherna kan voor haar onderzoek beschikken over dit apparaat van het Radboudumc.

Wat is ‘adaptieve optiek’?

Adaptieve optiek is een manier van foto’s maken die oorspronkelijk uitgevonden is in de sterrenkunde. Hierbij worden door middel van speciale spiegels verstoringen in het licht weg gefilterd. In het geval van telescopen gaat het bijvoorbeeld om trillingen in luchtlagen van de atmosfeer. Door hiervoor te corrigeren, kunnen er veel scherpere foto’s gemaakt worden. Deze techniek kan gebruikt worden om hele grote objecten die heel ver weg zijn vast te leggen (zoals sterren) of juist om hele kleine objecten die heel dichtbij zijn vast te leggen (kegeltjes in het netvlies).

Wat kun je zien op een foto gemaakt met zo’n camera?

Met adaptieve optiek kunnen we op kleine oppervlakten van het netvlies kegeltjes tellen. Zo kunnen we dus bijvoorbeeld na een jaar weer meten, om te kijken of het aantal kegeltjes gelijk is gebleven of lager is geworden. Tot voorheen konden we alleen grotere structurele veranderingen in het netvlies meten. Verandering op het niveau van individuele netvliescellen, geven nieuwe informatie over de gezondheid van het netvlies, soms al voordat iemand merkt dat hij slechter of beter gaat zien.

Hieronder zie je een foto van het netvlies van een gezond persoon, gemaakt met adaptieve optiek. Op deze foto zie je veel kleine bolletjes. Die bolletjes zijn kegeltjes. Wanneer er door een ziekte schade aan het netvlies optreedt, zijn deze bolletjes niet meer zichtbaar en is het netvlies in plaats daarvan wazig.

Afdeling Oogheelkunde Radboudumc | Hoofdonderzoeker prof. C.B. Hoyng

Een toekomstig eindpunt voor klinische studies?

Dergelijke gedetailleerde beeldvorming biedt de mogelijkheid om het effect van nieuwe behandelingen op de structuur van het netvlies beter te meten. Aangezien structurele veranderingen vaak voorafgaan aan functieverlies, zijn veranderingen op foto’s gemaakt met adaptieve optiek veelbelovend als een nieuw eindpunt voor toekomstige klinische onderzoeken.